Analiza, którą przeprowadziliśmy, wskazuje, iż przed pedagogiką otwierają się dwie drogi przyszłości. Na jednej z nich pedagogika zachowywać bidzie charakter nauki opisującej rzeczywistość zastaną i formułującej ogólne postulaty pod jej adresem, na drugiej rozwijać się będzie jako nauka zaangażowana w tworzenie wciąż nowej rzeczywistości wychowawczej. Na pierwszej z tych dróg nie należy przewidywać głębszych jakościowych przemian pedagogiki; będzie ona kontynuować dotychczasową linię rozwoju. Będzie ona przynosiła historyczną i filozoficzną analizę określonych problemów teoretycznych; będzie dawała orientację w ustrojowych i organizacyjnych rozwiązaniach zadań oświatowych w różnych krajach i w różnych warunkach społecznych i ekonomicznych; będzie dokonywała różnorakich analiz związków i zależności zachodzących między warunkami nowoczesnego życia a zadaniami wychowania lub między perspektywicznymi planami rozwoju a postulatami, jakie stąd wynikają dla wychowania; będzie, przynosiła różnorakie materiały do charakterystyki dzieci i młodzieży, do pracy szkół i instytucji wychowawczych.