Rozpoczynamy od rozpraw ogólnych, poświęconych analizie warunków rozwoju nauk pedagogicznych w Polsce Ludowej oraz etapów i dróg tego rozwoju. W czyści drugiej pokazujemy rozwój badań pedagogicznych w niektórych nie wszystkich, ale zapewne najważniejszych dziedzinach specjalnościowych; pedagogika jest już dziś raczej zespołem nauk niż jedną dyscypliną i tę jej wielorakość należało odpowiednio przedstawić. Część trzecia ukazuje rozwój nauk pedagogicznych w innym aspekcie, a mianowicie w ich zaangażowaniu się badawczym w problematykę różnych dziedzin działalności oświatowo-wychowawczych. I tu nie uwzględniliśmy wszystkich dziedzin (np. organizacji i ustroju oświaty, szkolnictwa wyższego), ale skoncentrowaliśmy się na najważniejszych. Struktura taka pociąga za sobą pewne nieuchronne powtórzenia. W części drugiej już w układzie dziedzinowym nie mogą być nie wspomniane książki, o których już mówiono w części pierwszej. Nie wydawało nam się jednak rzeczą słuszną likwidowanie części ogólnej: ujęcie rozwoju nauk pedagogicznych jako pewnej całości jest ujęciem ważnym i nie mogło być zagubione w charakterystykach poszczególnych gałęzi tej całości. Innego rodzaju zastrzeżenia może nasuwać wyodrębnienie jako części trzeciej problematyki badań związanych z oświatowo-wychowawczą działalnością różnych instytucji.