Problem stosunku nauki do praktyki staje dziś we wszystkich dziedzinach w innej postaci, niż przywykło się to widzieć dawniej. Składa się na to wiele przyczyn. Po pierwsze, nowoczesny rozwój nauki jest w coraz większym stopniu rozwojem osiąganym dzięki stwarzaniu nowych postaci rzeczywistości; nauka wyrasta z tej fazy, która cechowała się obserwacją rzeczywistości Zastanej lub prostymi eksperymentami czynionymi w jej granicach nowoczesny przewrót w nauce polega właśnie na tym, iż poznanie ludzkie stwarza nowe postacie rzeczywistości, dzięki którym wnika coraz głębiej w jej istotę. Taki jest charakter rozwoju nowoczesnej fizyki i chemii, takim staje się coraz wyraźnie rozwój biologii, technika w tych warunkach nie jest już tylko „zastosowaniem”, jak się to potocznie sądzi, lecz jest także tą „sztuczną” rzeczywistością, dzięki której stają się możliwe badania wnikające głębiej niż dotąd w tajemnice materii, życia, wszechświata. Po drugie, nauka wstępuje w życie i pracę ludzi w zasięgu coraz powszechniejszym i coraz bardziej zasadniczym. Wykonywanie zawodu wymaga opanowania coraz większego zasobu treści naukowych, coraz sprawniej sżego posługiwania się naukową aparaturą, naukowym myśleniem. Na wynikające stąd konsekwencje wskazał Program KPZR stwierdzając, iż „nauka stanie się w pełnym stopniu bezpośrednią siłą wytwórczą” i że w związku z tym konieczne się stanie zasadnicze przekształcenie dzisiejszych stosunków, w których instytuty badawcze i ośrodki produkcyjne są rozdzielone, wytworzenie ścisłej więzi między pracą naukową a pracą produkcyjną, organizowanie „sieci laboratoriów i instytutów naukowych przy wielkich zakładach przemysłowych w rejonach rolniczych”. W tych nowych warunkach naukowego i społecznego rozwoju teoria potrzebuje praktyki w tym samym stopniu, co praktyka teorii, ponieważ żaden z tych dwóch elementów nie może już dziś istnieć w izolacji i samoistnie. Nowoczesna teorią obejmuje praktykę, ponieważ powstaje dzięki je,j uczestnictwu i ponieważ kształtując ją, rozszerza własne swe horyzonty; nowoczesna praktyka obejmuje teorię, ponieważ ona właśnie stanowi jej treść i źródło dynamicznego rozwoju. Przeciwstawienie teorii i praktyki staje się w tych warunkach uleganiem konserwatywnym wyobrażeniom zrodzonym w epokach, w których rzeczywiście teoria była’ spekulatywna, a praktyka tokiem „prób i błędów”. Przekonania takie hamują współczesny postęp teorii i praktyki, nie pozwalają bowiem widzieć, jaki charakter uzyskują prawdziwie nowoczesne badania teoretyczne i jaki charakter przybiera praktyka w epoce postępów nauki i techniki.
