Na podstawić ustalonych wytycznych Ministerstwo Oświaty przystąpiło do opracowania nowej sieci szkół i reorganizacji szkoły polskiej na nowych zasadach. Jako ogólną podstawę ustrojową w stosunku do nowej szkoły polskiej przyjęto, że ma być ona szkołą jednolitą, powszechną, obowiązkową, publiczną, bezpłatną i wysoko zorganizowaną. Uznanie zasady jednolitości zapewniało uczniowi przechodzenie bez przeszkód z niższego szczebla nauczania na wyższy, oznaczało zniesienie ślepych ulic, zapewniało równorzędność szkół danego szczebla niezależnie od zróżnicowania treści nauczania tych szkół. Przyjmując zasadę jednolitości w nowym systemie szkolnym zniesiono podział szkoły powszechnej na trzy stopnie organizacyjne oraz zlikwidowano klasy dwuletnie i trzyletnie. Równocześnie podjęto prace nad przebudową programów nauczania oraz udoskonaleniem procesu dydaktycznego. W zakresie celów nauczania i wychowania wysunięto na plan pierwszy kształtowanie naukowego poglądu na świat. Przy ustalaniu doboru treści nauczania przyjęto jako główną podstawę powiązanie nauczania i wychowania z zadaniami rewolucji ludowej. W odniesieniu do procesu dydaktycznego podjęto walkę o podniesienie sprawności nauczania. Wszystkie wymienione powyżej poczynania zmierzające do przebudowy systemu oświatowego w Polsce Ludowej miały jednak charakter dorywczy. Rozwiązywały jedynie doraźne potrzeby współczesnej szkoły. Obok tych posunięć o charakterze fragmentarycznym podjęto prace długofalowe mające na celu założenie fundamentów dla szkoły socjalistycznej.