Funkcje dyrektorów oraz nauczycieli instytutów, pedagogiów, seminariów i wyższych kursów nauczycielskich pełnili nierzadko doskonale obeznani z warsztatem naukowym badacze, eksperymentatorzy, autorzy cenionych prac pedagogicznych i psychologicznych, wśród nich zaś tak wybitni, jak M. Grzegorzewska, M. Falski, H. Rowid, W. Spasowski, J. Ostrowski, L. Jeleńska, W. Dzierzbicka, S. Dobrowolski, J. Młodowska i inni. Twórczym poczynaniom tych osób towarzyszyła pedagogiczna aktywność popularyzatorska i upowszechniająca Związku Nauczycielstwa Polskiego, jego centralnych i terenowych wydawnictw, centralnych i terenowych działaczy pedagogicznych z Albinem Jakielem, T. Wojeńskim, S. Kwiatkowskim, S. Wiąckiem, A. Litwinem, B. Kubskim, R. Petrykow- skim, S. Dobranieckim, J. Włodarskim, z licznym gronem wychowanków instytutów pedagogicznych i nauczycielskich na czele. Działalność ta stanowiła swoistą transmisję między uniwersytecką nauką pedagogiczną a dążącymi do jej poznania masami nauczycielskimi. Wymownym jej świadectwem stały się organizowane przez ZNP w latach 1929—1939 kongresy pedagogiczne, w których obok znanych pedagogów, psychologów, filozofów, socjologów i historykóW kultury udział brali delegaci nauczycielstwa związkowego z terenu całego kraju. Wprowadzona w życie 1929 r. instytucja egzaminu praktycznego, zobowiązująca młodych nauczycieli szkół powszechnych do wykazania się przestudiowaniem w toku pierwszych lat pracy co najmniej dwóch dzieł pedagogicznych, stała się również, jak to stwierdzają ci, którzy przez ten egzamin wówczas przeszli, czynnikiem dynamizującym proces pedagogicznego czytelnictwa i dokształcania.