Hipotezę roboczą pierwszej pracy, którą potem weryfikował na drodze eksperymentalnej, sformułował J. Bartecki następująco: „intensywny proces rozwijania u każdego ucznia w klasie samodzielnego, logicznego i krytycznego myślenia może mieć miejsce na lekcji chyba jedynie przy stosowaniu pracy uczniów w zespołach roboczy c h” (Aktywizacja . .. , s. 43). Eksperyment naturalny przeprowadził zasadniczo w roku szkolnym 1954/55, a w roku następnym uzupełnił go na lekcjach fizyki w klasach licealnych. Zorganizował on trzy grupy klas: a) półeksperymen- talne, w których zasadniczo zachowano stary system nauczania, ale rozwiązywano problemy zgodnie z zasadą łączenia teorii z praktyką, b) eksperymentalne, w których prace uczniów organizowano w zespołach (tzw. nauczanie problemowe), i c) klasy kontrolne, gdzie zajęcia szkolne odbywały się systemem konwencjonalnym . Badaniami objęto łącznie dziewięć klas, nie możemy się jednak niestety dowiedzieć, ilu razem było uczniów w tych klasach.. Po przeprowadzeniu eksperymentu przeegzaminowano uczniów wszystkich klas, stawiając im jednakowe pytania. To sprawdzenie skuteczności eksperymentu dało rezultaty raczej oczekiwane. Tablice na s. 83 i 84 tej książki wykazują, że najlepsze odpowiedzi udzielili uczniowie klas eksperymentalnych, potem półeks- perymentalnych, a daleko za nimi dopiero znaleźli się uczniowie klas kontrolnych.