Przedmiotem badań pedagogicznych jest przede wszystkim świadoma działalność wychowawcza, a więc procesy wychowania i nauczania, samowychowania i uczenia się, ich cele, treść, przebieg, metody, środki i organizacja. Badając swój przedmiot, tj. działalność wychowawczo-dydaktyczną, pedagogika spełnia określoną funkcję poznawczą. Należy stwierdzić, iż jest to główna funkcja pedagogiki jako nauki. Jednocześnie pedagogika spełnia funkcję praktyczną, służebną względem życia. Spełnia ją dostarczając przesłanek w postaci różnego rodzaju norm regulujących wychowanie dzieci, młodzieży i dorosłych. Mając na uwadze obie te funkcje pedagogiki za niesłuszne uznać musimy twierdzenia tych autorów, którzy zaliczają pedagogikę do nauk praktycznych lub normatywnych. Wydaje się bowiem rzeczą oczywistą, iż każda nauka pozbawiona funkcji poznawczej nie mogłaby pełnić funkcji praktycznej, nie odkrywając bowiem zależności w świecie naprawdę istniejących, nie mogłaby pomóc w przekształcaniu tego świata. Przedmiotem badań pedagogiki są fakty związane bezpośrednio z wychowaniem. Wychowanie stanowi odrębną w stosunku do innych zjawisk społecznych dziedzinę faktów. Jeśli nauki społeczne badają bądź ogólne przejawy życia społeczeństw i jednostek ludzkich (np. historia, socjologia, psychologia), bądź określone formy działalności ludzkiej (np. ekonomia, medycyna) lub wytwory człowieka (np. językoznawstwo, historia prawa, historia techniki, sztuki), to pedagogikę należałoby zaliczyć do grupy drugiej. Przedmiotem jej badań jest wyraźnie zdeterminowana postać działalności społecznej, mianowicie działalność pedagogiczna, mająca na celu przekształcanie ludzi stosownie do zmieniających się historycznie ideałów i zadań społecznych.