Nauki społeczne nie osiągnęły wprawdzie takiego stopnia rozwoju, jaki osiągnęły nauki przyrodnicze, ale dysponują one dziś wiedzą dostatecznie bogatą i pewną, aby móc na niej opierać planowe działanie w wielu zakresach, w których jest ono prowadzone. Istnieją oczywiście zakresy społecznego działania, w których rola nauk społecznych jest ograniczona; wielkie rozstrzygnięcia polityczne rodzą się z dynamiki społecznego rozwoju, odsłanianej wprawdzie w pewnej mierze przez naukę, ale oddziaływającej także i bezpośrednio na decyzje polityków i przywódców społecznych; wiele spraw w zakresie stosunków między jednostkowych w rodzinie, instytutach i zakładach pracy rozstrzyga się bez naukowej interwencji, chociaż rola naukowego poznania wzrasta i w tej dziedzinie. Obok tych dziedzin, dość jeszcze opornych w stosunku do idei naukowego kierownictwa, istnieją ogromne tereny społecznej działalności, na których rola nauki szybko i bezapelacyjnie wzrasta. Nowoczesne zagadnienia organizacji pracy, planowania gospodarczego i polityki ekonomicznej, instytucje społeczne różnego rodzaju i ich efektywność wszystko to wymaga zwiększonego udziału nauki. Gdy udział ten nie wzrasta, rośnie znaczenie czynników irracjonalnych, nawyków i rutyny, niekompetencji i dowolności. Jeśli w organizowaniu społecznej działalności mamy uniknąć tych dwóch niebezpieczeństw, które przywykło się określać mianem „fatalizmu” i „woluntaryzmu”, to osiągnąć możemy to jedynie dzięki pomocy nauki. Uwagi powyższe stosują się w całej pełni do tej postaci społecznej działalności ludzi, jaką jest ich działalność oświatowo-wychowawcza. I ona właśnie, bardziej niż kiedykolwiek dawniej, powinna być kierowana przez naukę w sposób przed chwilą opisany. Znaczy to, iż rola pracowników naukowych nie powinna być określana w kategoriach obserwacji- i analizy, lecz przede wszystkim w kategoriach współdziałania w tworzeniu ¿rzeczywistości wychowawczej, stającej się przedmiotem badań.