Planową działalność szkoły czy placówki wychowawczej należy zatem łączyć z planowym postępowaniem w kierunku dokonywania w środowisku życia ucznia zmian zgodnych z ideałami wychowawczymi i przyświecającymi szkole czy placówce wychowawczej” (s. 22). Strukturę procesów wychowawczych rozumie autor zgodnie z przedstawionymi rozważaniami „jako układ współzależny, w którym działanie nauczyciela-wychowawcy stanowi trzon zasadniczy, ale ściśle sprzężony z funkcjonowaniem całego zespołu różnorodnych innych wpływów działających na wychowanka” (s. 24). Z rozpraw przedstawiających wyniki terenowych badań należy wymienić pracę W. Szczerby pt. Szkoła na wsi (Warszawa 1957). Autor wykorzystał w swej pracy materiały zebrane pod jego kierunkiem przez, pracowników Działu Teorii Wychowania Instytutu Pedagogiki. Praca obejmuje trzy rozdziały. Rozdział pierwszy jest poświęcony rozważaniom metodologicznym dotyczącym przeprowadzonych badań. W rozdziale drugim omawia autor organizację i treść pracy dydaktycznej w szkole wiejskiej. W rozdziale trzecim, ostatnim, przedstawia wyniki swoich dociekań na temat zagadnień wychowawczych współczesnej szkoły. Na podstawie przeprowadzonych badań autor charakteryzuje działalność dydaktyczno-wychowawczą szkoły wiejskiej i próbuje określić jej społeczną funkcję w ustroju socjalistycznym. Analiza działalności szkoły na tle zebranych materiałów doprowadza autora do ustalenia postulatów dotyczących reformy szkoły wiejskiej.